Jaskinia Łokietka
Jedna z najbardziej znanych i kojarzonych polskich jaskiń. W roku 1927 oficjalnie została uznana za zabytek stanowiący jedną z głównych atrakcji turystycznych OPN.
"Jaskinia ta znana tu jest pod trzema, nazwiskami: grotą Czajewską nazywa się dlatego, że leży na gruntach wsi Czajowic, należącej do klucza Ojcowskiego; grotą Łokietkową zwą ją ludzie od przechowującego się po dziś dzień podania, jakoby w niej ukrywał się król Władysław Łokietek, uchodząc przed Wacławem, królem czeskim, a wlaściwie przed Ulrychem Boskowiczem, namiestnikiem krakowskim i sandomierskim, któremu schwytanie króla polskiego było poruczone. Dziać się to musiało w latach pomiędzy 1297 a 1306 r., gdyż w tym roku Wacław umiera a Władysław obejmuje tron polski. Trzecią nazwę Królewskiej zawdzięcza jaskinia odwiedzinom Stanisława Augusta, króla pols.,którego tu przyjmowano nader wspaniale, podczas podróży jego z Krakowa w r. 1787.
Przystęp do groty stanowi wąska rozpadlina skalna, 30 m. długa z góry otwarta i gałęziami zarośli ocieniona. Wszedłszy do wnętrza , widzimy na prawo obszerny korytarz; prowadzi on do obszernej komory, przeszło 50 m. długiej, 20 m. szerokiej i 6 m. wysokiej. Z niej przez ciasny przesmyk na lewo dochodzimy do drugiej sali i do wąskiego przejścia, opatrzonego u góry otworem, który przewodnicy nazywają kuchnią Łokietka. Idąc dalej , trafiamy na miejsce, gdzie schody prowadzą w dół do bardzo obszernej komory, jakby do świątyni. To miejsce przewodnicy uważają za właściwe schronienie Łokietka; pokazują tam nawet jego łoże.
Jaskinie tę, jak i kilka innych, zwiedzali i badali w latach 1870 i 1871 Jan hr. Zawisza i prof. Gotfryd Ossowski. Znajdywali oni tu pod gruzowiskiem odpadłych od sklepienia głazów i pod stalagmitami mnóstwo kości niedźwiedzia jaskiniowego, Szczególnie obfitą pod tym względem była komora dolna, dokąd mnóstwo tych zwierząt wpędził gwałtowny prąd wody, który potem przez niedostępne dziś ujścia uchodził. Była więc ta grota legowiskiem niedźwiedzia jaskiniowego.Tu go zastał kataklizm wielkich napływów wodnych i przez brak żywności i powietrza o śmierć przyprawił. Kości jego dziś znajdowane, nie starte przez wodę i nie rozrzucone, czerepy i piszczele leżące razem, dowodzą, że tu na miejscu śmierć poniósł. W jaskini tej znajdują się tylko kości niedźwiedzia; nie ma tu szczątków jego zdobyczy, gdyż niedźwiedź nie zanosi jej do legowiska, lecz na miejscu pożera lub zakopuje. Schroniskiem człowieka w czasach przedhistorycznych jaskinia ta, zdaje się, nie była. Hr. Zawisza przy wejściu tylko, i to na powierzchni znalazł ślady pobytu człowieka z daleko-nowszych czasów." 
Jaskinia Ciemna
Jaskinia ciemna położona jest aż 65m nad Doliną Prądnika. Jaskinia jest jednym z najważniejszych w Polsce zabytków archeologicznych, badania dowiodły, że zachowały się tu pierwsze ślady człowieka pierwotnego sprzed ponad 125 tysięcy lat (!) W Jaskini Ciemnej będziemy mogli zobaczyć w niej zrekonstruowane obozowisko neandertalczyków.
Ciemna czyli Ojcowska grota.
U stóp grupy, zwanej Rękawicą, wznosi się czworościenna wysoka skała. Obok niej ścieżka prowadzi do groty Ciemnej, zwanej także Ojcowską , ścieżka stroma i dość uciążliwa, po której wśród zarośli dębiny i leszczyny dochodzimy do niskiego otworu jaskini. Tym otworem, jakoby głównym, wprowadzają przewodnicy gości; dokładniejsze jednakże zbadanie pokazało, iż otwór ten nie jest wejściem głównym. Znajduje się ono z prawego boku, na 2 m. od zwyczajnego wejścia, jest obszerne , lecz odłamami skał tak zawalone i tylko chyłkiem przejść je można. Jaskinia ta pod względem wzniesienia nad poziom morza zajmuje drugie miejsce po górze Chełmowej. Dzięki temu, ze szczytu przedstawia się turyście najpiękniejszy widok na dolinę Ojcowską a nawet na dalekie Tatry.
Przez niski otwór, bo niespełna 1 m. wysoki, osłonięty przeciwległą skałą i zaroślami, wchodzimy do obszernej sali, z początku ciemnej; wkrótce jednak rozjaśnia się, gdy przez otwór przenika dość światła. Sala ta bardzo obszerna (szeroka do 30 m. wysoka na 18 m.) ma do 80 m. długości. Wysokie, wypukłe sklepienie wzbudza w nas podziw. Panuje tu cisza tajemnicza; przerywa ją tylko cichy szmer kropel wody ściekającej ze sklepienia na kamieniste dno. Szelest ten jednak nie razi ucha; wydaje się, iż wahadło zegara liczy na sekundy czas, który tu spędzamy. Przez niski korytarz wchodzimy do następnej sali, przedzielonej grubym filarem na dwie części, z których prawa jest większa, lewa mniejsza. Z tych sal przechodzimy do kilku niskich sklepień, które prowadzą do mniejszych lochów , częścią gliną zawalonych; dostać się można do nich tylko na czworakach, ale, przewodnicy twierdzą, że nikt się tam jeszcze nie zapuszczał. Krąży podanie, że w czasie najazdów tatarskich starcy, kobiety i dzieci przemieszkiwali tutaj przez dwa lata, Oni to pewnie chcąc sobie pobyt udogodnić, oczyścili jaskinię z ziemnego namuliska i dlatego zawiera ona mało śladów zwierzęcych.
Jakkolwiek grota Ciemna jest rozmiarów znacznych i bywa bardzo często celem wycieczek turystów, nie może się jednak równać z grotą Łokietkową ani rozmiarami anli rozmaitością swej konfiguracji." 
Jaskinia Nietoperzowa
Wnętrze jaskini stanowi wodospad naciekowy i kotły wirowe. Na przestrzeni setek lat prowadzone były w niej liczne badania archeologiczne, na których natrafiono między innymi na liczne kości zwierzęce (w tym mamuta), gliniane i kamienne naczynia, oraz znaczne ślady ludzi pierwotnych Homo Sapiens.
Jaskinia Nietoperzowa dzięki swemu naturalnemu, mrocznemu urokowi była wykorzystywana również w filmach takich jak "Ogniem i mieczem" J. Hoffmana i "Legenda o Św. Mikołaju". 
Zamek Kazimierzowski
Historyczna budowla została wzniesiona przez króla Polski Kazimierza Wielkiego w XIV wieku.Tradycja głosi, że nazwa warowni, w swej pierwotnej formie brzmiąca Ociec, została nadana przez samego króla, na pamiątkę walki o tron krakowski jego ojca, Władysława Łokietka, który w okolicznych jaskiniach znajdował schronienie. Zamek został zastawiony za czasów Władysława Jagiełły, co miało związek z wydzieleniem starostwa ojcowskiego, dzierżawionego kolejno przez Szafrańców z Pieskowej Skały, Bonerów, Myszkowskich. W I poł. XVII wieku, zaniedbany i podupadły, zwłaszcza po potopie szwedzkim, kiedy był użytkowany przez Szwedów jako magazyn żywności i broni, przeszedł w ręce Korycińskich, którzy przystąpili do jego restauracji i rozbudowy. 
Jest pod Krakowem, bardzo niedaleko
Dolina sławna strasznymi pieczary,
Na stromej skale, nad szumiącą rzeką
Czernieje tam zamek stary.
(Deotyma, Narz. w Ogrodz. IV, 2).
" Przeszedłszy mostek na Prądniku za hotelem Pod Łokietkiem dostajemy się w północną część parku a stąd po górzystej dróżce ku Białemu domkowi, skąd znowu pod lipami i grabami ocienionej grobli dojdziemy do niższej baszty. Przed nią był niegdyś most a może i zwodzony, prowadzący do wejścia baszty, zamykanej bramą, po której zawiasy dotąd się utrzymały.Most wspierał się na trzech z wapienia wzniesionych fundamentalnych słupach, które do dziś jeszcze istnieją. Do r. 1894 był tu jeszcze most tymczasowy, który przecież przy rozpoczętej restauracji zamku usunięty został a przepaść pod nim gruzem i kamieniami zasypana. Po moście tym wchodziło się przez ostrołukową bramę do wnętrza mniejszej baszty, gdzie po prawej stronie widać do dziś dnia jakoby kapiteliki murarskiej roboty; widocznie stał tam albo stanąć miał ołtarzyk, na wzór bram w starych miastach; Krakowie, Lublinie itp. Wnętrze bramy jest sklepione w stylu ostrołukowym,a, nad nim znajduje się tej samej co brama obszerności izba z dwoma oknami, jednym ku południowi, drugim ku zachodowi, z dwiema strzelnicami do ręcznej broni i kominkiem. Do izby tej wchodzi się i dziś jeszcze po schodkach, drzwiami w zewnętrznym murze. Służyła ona dawnymi czasy za odwach dla straży zamkowej, dziś zamieszkuje ją zawsze ktoś ze służby administracyjnej. Dach miał pierwotnie kształt łamanej czworobocznej piramidy, później kształt kończastego stożka; dzisiejszy, płaski, najnowszego jest pochodzenia. Wyszedłszy z bramy, widzimy przed sobą obszerny prostokątny dziedziniec.
Niegdyś tu pewnie odbywały się rycerskie harce a piękne damy z górnych okien zamku przyklaskiwały zwycięzcom i wieńcem darzyły najdzielniejszego. Niegdyś rozlegały się tutaj trąbki straży zamkowej i hasła halabardników: dziś dziedziniec trawą zarasta, wlecze się ślimak w wapiennej skorupie lub konik polny zaświerszczy. A zresztą cisza i pustka! Lecz fantazja podbudzona snuje obrazy barwne : przed jej oczyma powstają rycerzów żelazo okuci i skrzydlaci husarzy, co szelestem swych skrzydeł rozpędzali nawały Tatarów i Szwedów. Na prawo od wejścia rozsypuje się w gruzy mur, którego wysokość sięgała dachu małej baszty a długość dochodziła do ściany zamkowej. Wsparty silnymi skarpami od strony południowej wznosił się zamek na trzy piętra a pokryty był: podwójnym łamanym dachem.Czas i niedbalstwo zniszczyły go, chylił się coraz bardziej ku upadkowi i w r. 1829 zupełnie rozebrany został. Ocalały po nim szczątki murów, które z roku na rok w gruz się rozsypują.
Oprócz dość licznych komnat była tu i kaplica, jak świadczy o tym Adam Naruszewicz w djarjuszu podróży króla Stanisława Augusta w roku 1787 odbytej. Pisze bowiem, iż Stanisław August trzymał w tej kaplicy do chrztu wraz z p. Ignacową Załuską, starościną zawistoską, wnuczek jej a córkę Teofila Załuskiego, kasztelana buskiego i żony jego, Honoraty z Stępowskich.
Długosz także już w XV wieku wspomina o prebendarjuszu przy kaplicy w Ojcowie.
W środku dziedzińca mieści się studnia wykuta w skale, głęboka przeszło na 40 m.Po przeciwnej stronie zamku stały kuchnie i inne zabudowania gospodarskie
. Obszedłszy mury otaczające dziedziniec, dzisiaj po części w gruzach leżące, dochodzimy w północnym kącie po niewielkim wzniesieniu do wielkiej ośmiobocznej baszty z ciosowego kamienia wapiennego. Wznosi ona dumnie swe czoło na niedostępnej skale, górujcej nad całą doliną. Obejść ją można tylko od strony wschodniej i południowej, z zachodniej i północnej strony stoi na niedostępnej opoce. Ponieważ przy zaprojektowanym odnowieniu baszty połowę jej zrzucono do środka, przeto zawalono głazami wnętrze baszty i wejście do niej zupełnie uniemożliwiono. Opiszę ją przeto taką, jaką widziałem przed rozpoczęciem restauracji w r. 1893.
Od strony wschodniej znajdowało się dość wąskie. o okrągłym sklepieniu wejście, którym nie więcej jak dwie osoby przejść mogły. Tu grubość muru basztowego dochodziła do czterech łokci. Dzisiaj, to wejście zarzucone głazami i wstępu do wnętrza niema.
Przeszedłszy korytarz w grubym murze, znalazłem się w jednej okrągłej sali bez okna, zajmującej całe wnętrze baszty.Na przeciw wejścia znajdowały się w ścianie trzy sklepione zagłębienia. W prawym z nich były jeszcze półeczki, służyło więc prawdopodobnie za apteczkę lub podręczne schowanko. Średnie zagłębienie, dwa razy obszerniejsze od prawego, mieściło kominek, a lewe, tejże wielkości co prawe, otwierało wejście do lochów podziemnych. Było ono już wtedy zawalone głazami, a według dawnego podania prowadzić miało aż do Pieskowej Skały (?) Po lewej stronie ściany wznosiły się murowane schody, nie szersze nad łokieć, wiodące na pierwsze piętro. Były one zamaskowane cienką ścianką, której szczątki widzieć się jeszcze dały. Wyższe piętro już wówczas niedostępne było gdyż ani podłogi ani belek nie było. Jakie było przeznaczenie dolnej sali, trudno dziś odgadnąć; służy chyba mogła, za więzienie lub na skład rynsztunku, ale nie na sień, gdyż żal by było tyle na nią poświęcić miejsca, i nie na mieszkanie, gdyż okna nie było które by światło wpuszczało, a wąskie wejście także bardzo skąpo udzielić by go mogło. Ponad kominkiem dolnego piętra znajdował się na pierwszym piętrze kominek o tym samym, co dolny, wylocie obramowany zręczną murarską robotą.
Pierwsze piętro oświetlone było jednym oknem a drugie dwoma. Na trzecim piętrze w każdej z ośmiu ścian było po oknie w kształcie litery T, nad którymi widniały wyloty rynien, odprowadzających wody deszczowe z dachu.
Baszta cała u wierzchniego zrębu ozdobiona była zazębieniami, jakby koroną a pokryta dwukrotnie łamanym,później stożkowym, gontowym dachem.
Ś.p. hr.Ludwik Krasiński zostawszy przez kupno właścicielem całego Ojcowskiego klucza (r.1892) miał godne zacnego obywatela i magnata zamiary odrestaurować zamek według dawnego planu, jaki znaleziono w bibliotece Uniwersytetu Krakowskiego i umieścić tu muzeum wykopalisk Ojcowskich oraz fauny i flory tutejszej. Zwieziono już materiały, zapełniono nimi cały dziedziniec zamkowy, sprowadzono z Kielc ciosowe odrzwia i futryny do okien. Podejrzewając ośmioboczną basztę o kruchość jej ścian, zdjęto dach i zaczęto zdejmować od góry istnie cyklopowe głazy prawie do połowy wysokości. Nieszczęściem - niespodziewana śmierć hrabiego Ludwika (21 kwietnia 1895) nie pozwoliła mu spełnić pięknego zamiaru, który dotąd oczekuje lepszych czasów na urzeczywistnienie.
Materiał budowlany wywieziony i zużyty został na poprawę drogi i odrzwia i futryny leżą dziś jako pastwa niszczejących żywiołów, słońca, deszczu i mrozu, a reszta niezwalonej baszty jak pień zrąbanego dębu, sterczy nad doliną, smutny niedbałości przedstawiając widok. Zdarzyło mi się być na dziedzińcu zamkowym w czasie, kiedy włościanie zwożący kamienie spożywali obiad. Wdałem się z nimi w rozmowę, a gdy ta zeszła na basztę, te od nich usłyszałem słowa z żalem wypowiedziane: ''Panie, myśmy tu od kołyski na tę basztę patrzali, bo ją zbudował nasz król Kazimierz, co lubił chłopów, a, dziś co mamy ? Pień zrąbanego dębu! Gdyby nasz hrabia żył, byłoby tu inaczej"."
Góra Okopy
Góra Okopy wznosi się ponad 100 m. n.p.m. Jest to wzgórze zbudowane z wapieni, na którym rozciąga się ścieżka-szlak zwana Jaskinia Ciemna-Góra Okopy. Całe wzgórze jest doskonałym punktem widokowym na podkrakowskie wsie. Masyw porasta dziewicza roślinność, która dodaje uroku i zachęca do pieszych jak i rowerowych wędrówek. Poniżej najsłynniejszego punktu widokowego, jakim jest Wapiennik możemy dostrzec otwór dużej jaskini zwanej Jaskini Okopy Wielka Dolna. Baczniejsi zwiedzający dostrzegą na Wzgórzu Okopy pozostałości wałów niegdyś tam znajdującego się grodu obronnego, który został wybudowany na przełomie XII i XIII z późniejszymi renowacjami.
"Gra Okopy i Jaskinie pod Okopami.
Minąwszy budynek, zwany Redutą, w którym się mieści administracyjna mleczarnia, ujrzymy po lewej stronie Prądnika bardzo stromą, gliniastą drogę, prowadzącą do Smardzowic. Wszedłszy po niej prawie aż do jej końca, zboczymy ścieżeczką, przez zarośla na prawo i wkrótce staniemy wobec ogromnego skupienia skał wznoszących się prawie nad samym Prądnikiem, na 150 m. nad poziom: doliny. Skaliste to zgrupowanie stanowi rodzaj płaskowzgórza, wspartego od północy, zachodu i południa nagimi, prawie prostopadłymi ścianami, od wschodu zaś łączy się falisto z płaszczyzną pobliskiej wsi Smardzowlce.
Płaskowzgórze to, nazwane Górą Okopów przedstawia bardzo interesujące, a nieźle zachowane resztki jakiegoś przedhistorycznego obwarowanego okopu. Dwa potężne, równoległe do siebie wały zaczynają się w stronie północno-wschodniej a kończą przy wąwozie Smardzowickim.
W pośrodku przerywa się wał i stanowi wyjście na okoliczne pola. Między wałami znajduje się fosa różnej głębokości. Liczne znajdywane po polu i w kretowinach wyroby ręki ludzkiej świadczą, że miejsce to było w czasach okresu kamiennego obronnym siedliskiem ludzi.Trudno jednakże dać na piśmie dokładny obraz tego obozowiska, przeto ciekawemu turyście radzimy najlepiej osobiście rozpatrzeć się na miejscu.
Potężne to obnażenie mieści w sobie 5 jaskiń. Najwększa z nich jest:
1. Jaskinia Wielka pod Okopami do 70 m. długa, z wspaniałym wejściem, na kilkanaście metrów wysokim a kilka szerokim, widzialnym z bardzo wielu miejsc. Obszerna ta i widna jaskinia posiada po lewej stronie wejścia olbrzymie okno, utworzone przez oberwanie się wielkich odłamów skalnych, leżcych dziś na namulisku.
Pan Czarnowski, który tę jaskinię w latach 1895 - 98 rozkopywał znalazł właśnie pod tym oknem, w jamie bocznej, 2,5 m. szerokiej a 5 m. długiej, na głębokości kilkunastu centymetrów naczynie gliniane z monetami srebrnymi w liczbie 116. Były to przeważnie denarki królowej Ryxy i syna jej Kazimierza I (1040-1058) a także 26 denarków Sieciecha, możnowładnego wojewody za Władysława Hermana. Że zaś panowanie tego króla przypada na lata między 1077 a 1095, przeto i wykopalisko do tych samych lat odnieść można. Pod ścianami jaskini znajdowało się na pół metra pod namuliskiem 11 ognisk, z których jedno, 14 m. długie, przytykało do prawej ściany. Przy tych ogniskach znajdowało się mnóstwo kości zwierzęcych, po części łupanych, oraz wiele wyrobów ręki ludzkiej, krzemiennych, kościanych i glinianych. Kilka siekierek kamiennych, gładko szlifowanych wskazuje, że jaskinia zamieszkaną była w okresie neolitycznym.
2. Jaskinia górna pod okopami znajduje się w tej samej skale co Wielka, lecz jest bardzo trudno dostępna. Dostać się do niej można jedynie przez płaskowzgórze, idąc przez las ścieżką do drugiej rozpadliny skalnej a spuściwszy się między zaroślami kilkadziesiąt kroków na dół, znowu wspinać się trzeba o kilka metrów w górę ponad głęboką przepaścią, po stopniach, które p. Czarnowski w skale wykuć kazał. Jaskinia, ta stanowi korytarz, miejscami 2-5 m. wysoki, około 35 m. długi a 1-3 m. szeroki. Przy końcu załamuje się pod kątem prostym. I tu zaraz przy wejściu były wielkie ogniska a obok nich mnóstwo wyrobów kamiennych, kościanych i glinianych, grubej roboty, choć na kole garncarskim toczonych.
3. Jaskinia mała górna znajduje się nieco wyżej przy rozpadlinie wiodącej do poprzednio opisanej jaskini. Wejście jej ma 2,75 m. wysokości, a cała długość dochodzi do 3 przeszło m. Jest to szczupłe schronisko, mogące pomieścić tylko jednego człowieka. Prócz małej ilości drobnych kostek jaskinia ta nic nie zawierała.
4. Jaskinia mała dolna po zachodniej stronie góry Okopy, znacznie niżej od poprzedniej. Utworzyła, się ona przez płaski złom wsparty o stromą skałę. Wejście do tej jaskini ma 2,5 rn. wysokości, 1,5 m. szerokości, a długość całej jaskini dochodzi 3m. Namulisko zawierało bardzo małą ilość kości i zębów zwierzęcych.
5. Dziurawiec pod stromymi skałami, ku wąwozowi Smardzowickiemu, w zachodnio -południowym cyplu skały. Okrągły otwór, 1,5 m. szeroki i tyleż wysoki, widniejący z dala nad ziemią na kilka metrów, trudno jest dostępny.Wylot na końcu przeciwległym, lubo znacznie obszerniejszy, zupełnie jest niedostępny." 
Kaplica "Na Wodzie"
"Oprócz wielu innych niedogodności Ojców przez długie lata doznawał i tej, iż goście tu przebywający, nie mieli gdzie zadość uczynić duchownym swoim potrzebom - słowem nie było ani kościoła ani kaplicy.
Goście w święta i niedziele, chcąc zadośćuczynić religijnym obowiązkom, udawać się musieli do kościołów o 3 km. odległych, do osady Skała lub do wsi Smardzowice. Księża licznie przebywający w Ojcowie również spełnić nie mogli obowiązków kapłańskich, czytania co dzień mszy św.
Jaka była potrzeba jakiegokolwiek przybytku, gdziżeby pobożne dusze wznieść mogły westchnienia swe ku niebu, dowodzi tego następująca okoliczność. Na dziedzińcu zamkowym stał przez lat kilka w drewnianej pace kamienny posąg Matki Boskiej, sprowadzony przez hr.J. Zawiszę. Pakę otworzono, sklecono naprędce z prostych desek maleńki szałasik i tam na zaimprowizowanym ołtarzyku postawiono figurę *). Wnet pobożne ręce przyniosły parę świeczników, zawiesiły u powały lampkę i zdobiły ołtarzyk polnymi kwiatami. Ustawiono po bokach dwie proste ławeczki i odtąd już w każdy poranek zastać tu było można modlące się osoby.
Taki stan rzeczy, taki brak poświęconego miejsca, a także coraz większy napływ gości po otworzeniu wodoleczniczego zakładu, Goplany, skłoniły zarząd dóbr Ojcowskich do wystarania się u wyższej Władzy o pozwolenie wystawienia kaplicy.
Pierwotnie był zamiar wystawić ją na dziedzińcu zamkowym, lecz gdy Władza zezwoliła urządzić kaplicę i tylko dla leczących się w Zakładzie, a miejsca tu odpowiedniego nie było, zburzono łazienkę na Prądniku a na miejscu jej wystawiono na fundamentalnych kamiennych filarach nowy budynek drewniany w stylu zakopiańskim - kaplicę. Zasługa w tym wielka ś.p. dra S. Niedzielskiego, ordynującego wówczas w tutejszym leczniczym zakładzie: on bowiem przekonał Zarząd do poniesienia kosztów, on podał plan świątyńki i pod jego okiem pracowały tutejsze siły, stolarz Chmielewski i snycerz Wimmer, wykonawca ołtarza. Obraz olejny w ołtarzu, przedstawiający Matkę Najświętszą z Jej dziecięciem na ręku wymalowała i w darze ofiarowała jedna z pań przebvwających w Ojcowie. Sprawiono potrzebne aparaty do Najświętszej Ofiary i otworzono podwoje kaplicy na użytek i pociechę tutejszej publiczności (1901).
Odtąd kaplica nigdy pustą nie stoi. Licznie przybywający kapłani odprawiają codziennie msze św. a z ust i serc licznie gromadzących się pobożnych może niejedno już wyszło dziękczynne westchnienie za fundatorów i inicjatorów tego przybytku.
--------------------------
*) Posag ten teraz stoi pod zamkiem na skale, przy wjedzie z Olkusza." 
Muzeum im. Władysława Szafera w Ojcowie
Muzeum mieści się w dawnym hotelu Pod Łokietkiem. Zwiedzającym oferuje szeroką gamę eksponatów z zakresu geologii i rzeźby (Dolina Prądnika), a także architektury, czy świata roślinnego i zwierzęcego OPN. W skład muzeum wchodzi także Park Zamkowy. Na jednej ze ścian widnieje tablica poświęcona nieżyjącemu już patronowi muzeum - Władysławowi Szaferowi. 
Zamek w Pieskowej Skale
"Od Olkusza oddalona przez wsie Przeginia i Sułoszowa o 16 wiorst, w zachodnio-północnej stronie doliny Prądnika, miedzy Grodziskiem, a wsią Sułoszowa wznosi się dumnie na skale, 1600 stóp nad poziomem morza, zamek Pieskowa Skała. Był on niegdyś w górnej połowie doliny również obronnym schroniskiem dla ludności, zagrożonej najściem nieprzyjaciela, jak zamek Ojcowski był nim w dolnej.
Z Ojcowa prowadzą do niego dwie drogi: jedna dla turystów, lubiących piękne widoki, doliną nad Prądnikiem; druga zaś, kołowa, przez Wolę Kalinowską i przez las. Obie doprowadzą nas pod skałę zamkową, skąd na zamek dostać się można drogą kołową naprzeciw hotelu. Dostawszy się na górę, okrążamy obronny bastion i stajemy wobec kamiennej bramy sklepionej.
Niegdyś do bramy tej prowadził most zwodzony, który później zastąpiono murowanym. Nad bramą z kamienia ciosowego w stylu baroco na wmurowanej tablicy czytamy:
Castrum hoc a Petro Szafraniec, palatino Sandomiriensi anno 1582 constructum, tractu temporis bis combustum et totaliter desolatum, Sobieslaus Augustus dominicus comes de Mieroszewice Mieroszewski, Ordinis St. Gregorii Magni comendator, Academiae Scenciarum Cracoviensis membrum honorificum, majoratus Mieroszeviensis et comitatus Pieskowa Skała, dominus haereditarrius etc. restruxit et exornavit 1864 - 1877 *).
-----------------
*) "Zamek ten przez Piotra Szafrańca, wojewodę Sandomierskiego roku 1582 wystawiony, z biegiem czasu dwukrotnie pożarem zupełnie zniszczony, Sobiesław August, cesarski hrabia na Mieroszewicach Mieroszewski, kawaler orderu św. Grzegorza W., członek honorowy Krakowskiej Akademii Umiejętności, majoratu Mieroszewickiego i hrabstwa Pieskowej Skały dziedziczny pan, odbudował i przyozdobił 1864-1877".
W napisie tym błędnie jest podane imię Piotra, jako założyciela zamku. Według świadectwa Paprockiego i Niesieckiego nie Piotr, ale Stanisław, syn Stanisława, a więc prawnuk Piotra " w Pieskowej Skale zamek ozdobny niemałym kosztem wymurował ". 
Przeszedłszy tę bramę, obok której mieści się mieszkanie dozorcy zamku, dostajemy się na dziedziniec pięcioboczny, którego dwa narożniki, na prawo i na lewo, opatrzone są ośmiobocznymi basztami, trzeci basztą okrągłą, czwarty ostrołukową bramą sklepioną , a piąty odkryty, zasłonięty tylko niską balustradą.
Budowle otaczające dziedziniec ten, dzieło to Mikołaja Zebrzydowskiego, a nowym, zamkiem nazwane, wznoszą się na dwa piętra i zawierać mają do 60 pokojów, z których część zajmowała w porze letniej rodzina p. Wilczyńskiego, dawniejszego dziedzica. W dawnych czasach część tę zamku zajmowała służba łowiecka. Baszty po rogach nowszego pochodzenia wznoszą się na cztery piętra. Środkowa, okrągła, służyła niegdyś podobno na więzienie.
Wprost bramy głównej znajduje się druga brama o sklepieniu ostrołukowym, w której ustawiony jest posąg Najśw. Panny Niepokalanej, a u spodu jego wyryty rok 1877. Minąwszy na lewo wieżę zegarową, (choć dziś zegara w niej niema), wchodzimy na dziedziniec zamku starego, będącego o tyle dziełem Szafrańców, iż oni luźno stojące budowle w jedną całość połączyli.
Dziedziniec ten niewielki, w kształcie trapezoidu, w ścianach otaczających go mieści się 14 drzwi, prowadzących do różnych pomieszczeń. I tak zaczynając od lewej strony:
1. Drzwi, prowadzące do sieni i do piwnicy oraz do pięciu dolnych, nieodrestaurowanych pokoi.
2. Drzwi głuche do dolnych pokoi.
3. Drzwi prowadzące na schody na korytarz pierwszego piętra.
4. Drzwi do piwnic.
5. Drzwi do piwnic.
6. Drzwi do kuchni czeladnej z dwóch pomieszczeń.
7. Drzwi do czeladnej kuchni, głuche.
8. Izba sklepiona na pomieszczenie studni w skale wykutej.
9. Drzwi do kuchni i spiżarni pańskiej, w sionce schody do stołowego pokoju na pierwszym piętrze.
10. Drzwi na górny korytarz.
11. Drzwi głuche.
12. i 13. Drzwi do składów sklepionych i do stajen.
14. Drzwi do więzienia.
Na ścianach w kilku miejscach widać wypukłe litery S.M. otoczone dębowym wieńcem. Przez trzecie lub dziesiąte drzwi dostajemy się po schodach na pierwsze piętro. Na pierwszym i drugim przystanku ich leżą zbrojni rycerze, wykuci z ciemnego marmuru; niema jednakże tablicy, która by objaśniała kogo mianowicie wyobrażają *). Na lewo nad schodami widać słowa w wypukło-rzeźbie: "On a beau sa maison bati; si le Seigneur n'y met la main, on ne peut que batir en vain". (Nie zbuduje nikt dobrze domu, jeżeli Pan nie przyłoży ręki. Buduje daremnie). Wchodzimy teraz na obszerne, otwarte z boku krużganki, okalające cały gmach. Przez oddzielne drzwi wchodzimy do sali balowej z pięknym modrzewiowym pułapem, z chórem dla muzyki i do następnych pokojów, które zajmował hr. Mieroszewski. Są to: dwa pokoje z pawilonikiem, kredens, bawialny, gabinecik w wieży zegarowej, skarbiec sklepiony, gabinet pana i biblioteka w baszcie, sypialnia, apteczka. Są one wysokie, obszerne, zachowane w najlepszym stanie, niestety zupełnie puste, gdyż hrabia całe umeblowanie, obrazy, bibliotekę itd. wywiózł z sobą do Krakowa.
Na drugiem piętrze są takie same krużganki i 6 pokoi w najlepszym stanie, inne po pożarze nie odrestaurowane; oprócz tego kaplica i zakrystia. Na trzecim piętrze jest już tylko poddasze.
Gdy z dołu patrzymy na zamek, łudzą nas te rzędy okien, jedne nad drugimi, jak gdyby zamek mieścił w sobie pięć piętr, a my dwa tylko zwiedziliśmy. Tak jest, wznosi on się wprawdzie na pięć piętr, lecz dwa z nich są w skale, trzecie na ziemi, a dwa nad ziemią.
Nasuwa nam także wątpliwość liczba komnat, których dawni pisarze do stu wymieniają, gdy tymczasem dziś po skrzętnym przeglądzie trudno jest tyle doliczyć.
Kaplica na drugiem piętrze ma piękną kopułę. Ołtarz w niej z dębowego drzewa z obrazem św.Michała. Kazalnica i chór są także dębowe. Dawniejszymi laty oprowadzający pokazywał w północnej części loch, zwany Dorotką. Znajdował on się zapewne w podziemiu wieży, której śladów dziś nie widać. Spuszczano do niego przestępców skazanych na zamorzenie głodem. A ponieważ pierwszą ze skazanych była jakaś Dorota, od niej loch podobny zwykle Dorotką nazywano. Imię więc własne zmieniono na pospolite. Dziś loch ten nie istnieje, zasypano go i urządzono w tym miejscu mały ogródek z altanką.
Pokoje w zamku, jak już wyżej powiedzieliśmy, do niedawna świeciły pustkami i nie były zamieszkane. Dla letników więc pomieszczenia tam nie było: za to są domki należące do zamku i na lato przybyłym gościom odnajmowane, a mianowicie:
Na Parnasie (trzy mieszkania po dwa po-koje z kuchnią).
Czworak (dwa pokoje z kuchnią).
Murowaniec (sala, sześć pokoi, dwie kuchnie, stajnia i piwnica).
Podzamcze (2 mieszkania po trzy pokoje i kuchnia).
Pod rusałką (takież pomieszczenie).
Hotel Pod maczugą Herkulesa (?) (dwanaście pokoi). " .
-------------------
*) Są to zapewne nagrobki dwóch Szafrańców.